Sebze Ekim - Dikim Konusunda Uyarılar

UYARILAR

• Yöremize ait geleneksel ata yadigari tohumlar kullanmıyorsanız lütfen burada verilen bilgilerden önce tohum paketinin üzerindeki ekim dikim talimatlarına uyunuz.
• Geleneksel tohumlar için yörenizdeki halen toprakla bağı kopmamış yaşlılardan bilgi almanız faydalı olacaktır.
• Yağışlı dönemlerde toprağı killi veya ağır yapılı olan ve su kalan bahçelerde sürme ve ekim işi yapmayınız. Böyle bahçeleri yağışlar başlamadan önce sürüp baharda toprağın tavlı olduğu zamana kadar bırakınız. Dikeceğiniz fideleri seralarda, sıcak yastıklarda veya viyollerde yetiştiriniz.
• Asla acele edip erken ekim, dikim ve hasat yapmayınız. İlkbahar geç donları veya sonbahar erken donları tüm emeklerinizi boşa çıkartabilir.
• Arazinizi iyi tanıyın. Rakım, yöney ve mikro klima özelliklerini öğrenin ya da bir iki yıl takip ederek tecrübe ve bilginizi artırın. Hiç bir tecrübeniz yoksa mayıs ayının ortasından önce soğuk seven bitkiler haricinde hiç bir sebzeyi doğrudan bahçeye ekmeyin.

Yeni başlayanlar için bir ön bilgi vermek gerekiyor.
Ekim başka dikim başka bir şeydir. Ekim denildiğinde tohumun, dikim ise fidenin toprakla buluşması anlaşılmalıdır. Seralarda ve sıcaklığı kontrol altında tutulan mekanlarda ekim dikim işlerinde takvime uyma zorunluluğu yoktur. Fakat açık havaya yani doğrudan bahçeye ekim ve dikimlerde uygun sıcaklığın ve uygun mevsimin takip edilmesi gerekir.

Tohumların fidana dönüşmesinde çeşitli yöntemler kullanılır.

1- Doğrudan viyollere tek tek veya ikişer üçer dikilen tohumlar yeterince geliştiğinde bahçeye aktarılır. Viyolde birden fazla fide gelişirse güçlü olan bir tanesi bırakılarak diğerleri kopartılır.



2- Küçük kaplara sık olarak ekilen tohumlar 3-5 yapraklı (esas yaprak) hale dönüştüğünde viyollere şaşırtılır ve burada tam gelişmiş fide halini alması beklenir.



3- Geleneksel yöntemde ise tohumlar üzerine cam ya da naylon örtülebilen veya ısıtılan sıcak yastıklara ekilir ve 3-5 yapraklı hale gelince viyollere şaşırtılır. Burada gelişmesini tamamladıktan sonra bahçeye aktarılır.

4- Bazı bakliyat ve sebzelerin tohumu doğrudan bahçeye ekilir ve tüm gelişimini burada tamamlar.
Not: Tohum yataklarında çiçekçilerden satın alınan torf ve çiçek toprağını asla kullanmayın. Bunun yerine herhangi bir yerden alınacak bahçe toprağı ve tohumların üzerini kapatmak için az miktarda yanmış hayvan gübresi istediğiniz sonucu almanızı kolaylaştıracaktır.

Tohumların ekilme zamanı her sebze için farklıdır. Örneğin domates tohumları ekildikten 7-8 hafta sonra bahçeye aktarılabilen fideye dönüşür. Bu nedenle mayıs ayı başında bahçeye dikilecek domates fideleri için tohumların mart ayı başında ekilmesi gerekir.

KARADENİZ VE MARMARA BÖLGESİ İÇİN GELENEKSEL SEBZE EKİM-DİKİM ZAMANLARI

Fotograf: www.supersadovnik.ru

Biz amatör, hobi bahçesi meraklılarının Karadeniz ve Marmara bölgesi için internette tatmin edici bir kaynak bulması oldukça zordur. Ticari tarım bilgi kaynakları, Akdeniz ve Ege sahillerinde yapılan hobi bahçeciliği ile ilgili kaynaklar genellikle Karadeniz iklimine uymaz. Bu nedenle sezon başlamadan bir takvim hazırlayıp meraklılara sunmak, zamanla ilave ve düzeltmelerle geliştirmek istedim.
Yöremize ait geleneksel ata yadigari tohumlar kullanmıyorsanız lütfen burada verilen bilgilerden önce tohum paketinin üzerindeki ekim dikim talimatlarına uyunuz.

Kasım Ayı : Bezelye ve bakla tohumları doğrudan toprağa ekilebilir. 

Ay takvimine göre 1-5 Kasım 2018 arası ile 25 Kasım - 5 Aralık 2018 arası uygun zamanlardır. 2019 yılı için 30 Ekim- 9 Kasım ve 29 Kasım ile 10 Aralık arası uygun zamanlardır. Havalardan fırsat bulduğumuz sürece Şubat ayı ortasına kadar bu ikisini ekmek mümkün.
Önceki sene domates, biber, patlıcan ve patates ekilmiş alanlara bezelye ve bakla ekilmesini özellikle tavsiye ederim. Hem ekim nöbetine uymuş hem de toprağı azot yönünden zenginleştirmiş oluruz. Patates, domates, patlıcan ve biberden oluşan dört türü aynı yere peşpeşe ektiğimizde hastalıklarla çok uğraşır, ilaç kullanmak zorunda kalırız. İlaç kullanacaksak hobi bahçeciliği yapmanın ne gereği var. :) Dördünden herhangi birini ektiğiniz alana sonraki iki sene kesinlikle dördü dışında türler ekilmelidir.

Kasım ayı içinde kış için ıspanak, turp, dere otu, maydanoz, roka, tere ve marul tohumlarının doğrudan bahçeye ekimi yapılabilir. Yeşillikler için ay takvimine uymaya gerek yoktur.

Aralık, Ocak Ayları : Sarımsak ekimi için uygundur. Ay takvimine en uygun ekim zamanı 1-5 Aralık 2018 ile 2019 yılı içinde 8-18 Ocak tarihleri arasıdır. Ayrıca bu aralıklarda bezelye ve bakla ekimi devam edebilir. Bu iki ay boyunca ıspanak ve turp ekilebilir. Güzel ekim yastıkları hazırlayabilirseniz, maydanoz, dereotu, roka ve tere de ekilebilir ama gelişmeleri yavaş olur.

Şubat Ayı :  Bu ay içinde ekim dikim yapılmasa daha iyi olur. Havalardan fırsat buldukça geçen seneden bahçede kalan domates, biber gibi bitki atıklarını toplayıp kompost deposuna kaldırma ve fide yastıklarını hazırlamak için bahçenin sürülmesi veya bellenmesi gibi işlerle geçirilebilir.
Hava müsade ederse ve tavlı toprağınız varsa, korunaklı yerlere tere, roka, şalgam, pancar, havuç, kereviz, marul, yazlık pırasa, ıspanak tohumu ekebilirsiniz.

20 Şubat'ta cemre havaya, 27 Şubat'ta suya, 6 Mart'ta toprağa düşecek. Bu nedenle güneye bakan, alçak rakımlarda ve don olmayan yerlerde bahçe işleri için 6 Mart 2019 tarihi  çok önemli.

Mart Ayı : 6 Mart'da III. cemre toprağa düştükten sonra yavaş yavaş toprak ısınmaya başlar, gece sıcaklıkları 10 derecenin üstüne çıkar ve güneye bakan alçak araziler için don tehlikesi kalkar. 21 Mart, gecenin gündüze eşit olduğu gündür. Nevruz, yani yeni yılın ve baharın ilk günüdür. Bundan sonra havalar ısınmaya başlar. Fakat bu ayda sayılı fırtınalardan mart dokuzu 22 Mart tarihinde, mart 2 dokuzu 31 Mart tarihinde gerçekleşir ve eğer ilk mart dokuzu fırtınası sert geçmez ise sıcak günlerin başlayacağı ve soğukların biteceği varsayılır. Fakat 18 Nisan'a (Aprul 5'ine) kadar kısa süreli, sert soğuk yapan karlı gün ihtimali vardır. Bu nedenle soğuğa dayanıksız ürünlerin bahçeye ekimi için biraz daha beklenmelidir.
Ay boyunca yazın tüketeceğimiz yeşilliklerin tohumları (yeşil soğan, marul, tere, roka, maydanoz, dereotu, turp, kereviz, şalgam, pancar, havuç, yazlık pırasa, kara lahana, ıspanak, pazı gibi ) yastıklara ekilebilir. Yine sonbaharda sökülüp buzdolabında saklanan çilek fidelerini (frigo) bu ay boyunca bahçenize veya saksılara dikebilirsiniz.
Ay takvimine göre; 8-19 Mart arası patates ve kuru soğan ekimi için en uygun zamanlardır. 8 Mart'tan itibaren domates, biber, patlıcan, kabak, kavun, karpuz, salatalık tohumlarını sıcak yastıklara veya korunaklı ılık bir yerde tutacağınız viyollere ekebilirsiniz. Doğrudan bahçeye ekim için henüz erkendir. Bu ay ekilen tohumlar çeşide göre nisan sonu veya mayıs başında fide olarak bahçeye aktarılabilir.

Nisan Ayı : Tarım açısından önemli bir aydır. Bu ayda geleneksel takvimde hava ve toprağın ısınmasıyla ilgili "mart üç dokuzu" (9 Nisan) ve aprul 5'i (18 Nisan) gibi sayılı günler takip edilmelidir.
Ay boyu marul, maydanoz, dereotu, roka, tere, lahana, karnabahar, turp, pazı, yazlık pırasa, yaprak sarımsak, yeşil soğan, havuç, pancar, şalgam ve kereviz tohumları toprakla buluşturulabilir. Ayrıca çilek fidelerini de bahçeye dikebilirsiniz. Patates ve  baş soğan ekimi için ayın 8'inden 19'una kadar olan süre ay takvimine göre doğru zamandır.
Eğer fide ile büyütmek isterseniz, börülce, fasülye ve kışlık kabak tohumları sıcak yastıklara veya korunaklı yerde tutulacak viyollere ay takvimine dikkat ederek ekilebilir. Dolmalık kabak, bamya, karpuz ve kavun tohumları ise ayın herhangi bir gününde ekilebilir. Ayrıca henüz ekmediyseniz genel olarak fideyle yetiştirilen patlıcan, salatalık, domates, biber tohumlarını da viyollere veya yastıklara ekmeye devam edebilirsiniz. Bunlar içerisinde turşu, salça ve konserve olarak değerlendireceklerinizi ay takvimine uyarak 8-19 Nisan arasında ekerseniz daha lezzetli ve dayanıklı ürünler elde edebilirsiniz.
Nisan ayı ortasından itibaren taze olarak tüketeceğiniz mısırları da doğrudan tarlaya ekmeye başlayabilirsiniz. Kuru olarak değerlendirilecek mısırlar ile fasülyeyle birlikte (polikültür) ekilenler için sıcak yerlerde ay takvimine uyarak ekim yapılabilir. Aksi taktirde mayıs ayı beklenmelidir.
Mayıs Ayı: Fasülye, nohut, mısır ve bamya tohumları için ekme, domates, biber, patlıcan, salatalık, kabak, kavun, karpuz ve benzeri sebze fideleri için dikme zamanıdır.
Kurutulacak, konserve, turşu ve salça yapılacak olanlar için ay takvimine uymakta fayda vardır. Buna göre Mayıs ayının ilk üç günü ile 20. gününden itibaren ekim / dikim yapmak doğru olacaktır.
Haziran Ayı:
devam edecek